Wiązy to duże, okazałe drzewa liściaste, niegdyś najczęściej sadzone w kraju drzewa dające cień. Jednak w ciągu ostatnich 75 lat holenderska choroba wiązów zabiła miliony z nich, dlatego ważne jest, aby trzymać się odmian odpornych na choroby, jeśli rozważasz dzisiaj zasadzenie wiązu.
Wiązy w pigułce
Istnieją dziesiątki gatunków wiązów występujących w umiarkowanym klimacie świata, ale gatunki północnoamerykańskie i europejskie, które posadzono wzdłuż ulic większości amerykańskich miast, znane są z szybkiego tempa wzrostu i zdolności przystosowania się do miejskich warunków zadymionych w smogu oraz ogólnie pełen wdzięku wygląd i łatwość uprawy.
Większość gatunków osiąga 75 stóp lub więcej wysokości, z wiekiem rozwijając pionową formę przypominającą parasol. Wiązy mają jesienią jasnożółte liście, ale poza tym nie ma w nich nic szczególnie dramatycznego ani efektownego - były popularne przede wszystkim ze względu na ich wszechstronną wytrzymałość i zadbany wygląd. Ich ząbkowane, owalne liście przypominają liście wielu innych drzew, ale wiązy można rozpoznać po asymetrycznym połączeniu lewego i prawego płata liścia z łodygą.
W krajobrazie
Głównym zastosowaniem wiązów jest dawanie cienia drzewom. Idealnie byłoby je sadzić w odległości co najmniej 15 metrów od domu, ponieważ są podatne na utratę gałęzi podczas silnego wiatru. Można je jednak sadzić bliżej tarasów i ścieżek niż większość dużych drzew, ponieważ korzenie nie niszczą nawierzchni tak mocno, jak inne gatunki. Tolerują również nawadnianie zraszające, co czyni je dobrym wyborem do sadzenia na trawniku – kolejna sytuacja, w której wiele dużych drzew dających cień jest przeciwwskazanych.
Wiązy to drzewa denne, co oznacza, że dobrze rosną na bogatej, wilgotnej glebie, ale w praktyce dobrze rosną na prawie każdym typie gleby, piasku czy glinie. Wiosna lub jesień to najlepszy czas na sadzenie wiązu. Wykop dołek około dwukrotnie większy od bryły korzeniowej i podczas sadzenia pamiętaj o poluzowaniu zwężonych, krążących korzeni. Upewnij się, że wierzchołek bryły korzeniowej znajduje się na równi z otaczającym nachyleniem lub nieco powyżej niego i ponownie wypełnij otwór ziemią.
Cotygodniowe podlewanie jest ważne w ciągu pierwszych dwóch do trzech lat zakładania, ale z wiekiem drzewa stają się coraz bardziej odporne na suszę. Utrzymanie głębokiej warstwy (od trzech do czterech cali) ściółki nad strefą korzeni to jedna z najlepszych rzeczy, jakie możesz zrobić, aby uszczęśliwić młody wiąz.
Holenderska choroba wiązów
Grzyb z Azji powoduje tę śmiertelną chorobę, która została sprowadzona do Ameryki Północnej kilkadziesiąt lat temu i nadal rozprzestrzenia się w sposób wymykający się spod kontroli. Wiązy niemal w każdym stanie zostały zarażone i niestety nie ma na nie lekarstwa. Początkowe objawy obejmują zamieranie zewnętrznych gałęzi, które szybko zjada drzewo, powodując śmierć w ciągu jednego do trzech lat.
Choroba przenoszona jest przez małego chrząszcza, który wgryza się w korę i przenosi ją z jednego drzewa na drugie. W wielu miejscowościach podejmowane są inicjatywy mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się choroby poprzez natychmiastowe wycinanie drzew wykazujących oznaki infekcji i palenie drewna. Transport drewna opałowego wiązu jest nielegalny ze względu na ryzyko rozprzestrzenienia się choroby. Jeśli używasz drewna opałowego wiązu z chorego drzewa ściętego na Twojej posesji, pamiętaj o uprzednim usunięciu i spaleniu kory, ponieważ jest to główne siedlisko chrząszczy przenoszących chorobę.
Odmiany
Rozważ kilka typów wiązów do swojego ogrodu i poznaj najlepsze odmiany do sadzenia na obszarach, gdzie powszechna jest holenderska choroba wiązów.
- Wiąz chiński jest mniejszym drzewem niż jego amerykańscy i europejscy kuzyni i nazywany jest także wiązem koronkowym ze względu na piękną prążkowaną korę; jest odporny na holenderską chorobę wiązów.
- Wiąz syberyjski jest również skromniejszy pod względem wielkości i toleruje suszę, choć na niektórych obszarach uważany jest za inwazyjny; jest dość odporny na holenderską chorobę wiązów.
- Wiąz amerykański to wysoki (30 metrów lub więcej) gatunek, którego szerokość jest zwykle o połowę mniejsza niż wysokość; jest bardzo podatny na holenderską chorobę wiązów.
- Wiąz biały jest wzrostu podobnego do gatunku amerykańskiego, ale ma szerszą koronę i toleruje gleby podmokłe; jest bardzo podatny na holenderską chorobę wiązów.
Hybrydy odporne na choroby
W ostatnich latach stworzono kilka hybryd wiązów amerykańskich, europejskich i azjatyckich, aby wyhodować wiązy posiadające najlepsze cechy każdego z nich, w tym odporność na holenderską chorobę wiązów. Valley Forge, New Harmony i Princeton to jedne z najbardziej obiecujących odmian odpornych na choroby opracowanych do tej pory, chociaż ocena prawdziwej odporności na choroby tak długowiecznych roślin zajmuje wiele dziesięcioleci.
Ikona botaniczna
Wiązy były kiedyś tak powszechne jako drzewa uliczne, że stanowią niemal część tożsamości obywatelskiej kraju. Niestety, choroba na razie pozbawiła je tej roli, ale dzięki ciągłym badaniom fizjologów roślin wydaje się, że prawdopodobnie powrócą powoli, ale systematycznie.
